Ölümcül, ucuz ve yaygın: İran drone’ları savaşın doğasını nasıl değiştiriyor?

Ortadoğu’daki ABD üsleri 7 Ekim’den bu yana 170’ten fazla hedef alındı, saldırılardan birinin sonunda başarılı olması kaçınılmazdı. ABD birliklerinin ilk kez bir düşman drone tarafından havadan öldürüldüğüne inanılıyor. Ürdün’ün Suriye sınırı yakınında az bilinen bir lojistik üssü olan Tower 22’ye geçen hafta sonu düzenlenen kamikaze silahlı insansız hava aracı (SİHA) saldırıda üç ABD askeri öldü ve 80’den fazla kişi yaralandı.

‘KETAİB HİZBULLAH’IN AYAK İZLERİ’

Pentagon, saldırının Irak’taki İran’a bağlı bir milis gücü olan Ketaib Hizbullah’ın ayak izlerine sahip olduğunu söyledi. ABD Başkanı Joe Biden; savaşın doğasını değiştiren, hızla çoğalan ve nispeten ucuz drone’lar olan ‘silahların’ tedarikinde Tahran’ı sorumlu tuttuğunu açıkladı.

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Orta Doğu silah uzmanı Fabian Hinz, “1990’lı yıllar olduğunu hayal edin” deyip ekliyor:

“Ketaib Hizbullah gibi milis gruplarının yapabileceği şey, birkaç roketle ABD üssünü hedef almaktı. Artık daha geniş bir erişim mesafesiyle çok daha fazla hasar verebilirler: En küçük drone’lar bile çok uzun menzillere sahip olabilir ve çok isabetli olabilirler.”

İRAN-IRAK SAVAŞINA KADAR UZANIYOR

Gece yarısı Tower 22’deki tesislere isabet eden drone’un tam modeli bilinmiyor ancak ABD’li yetkililer bunun ‘bir tür Şahid SİHA’ olduğu bilgisini verdi. 

Eğer bu doğruysa, Hinz, tahminen menzili en az 700 km ve maliyeti ise en az 20 bin dolar olan daha küçük Şahid 101 veya delta kanatlı Şahid 131’in Ketaib Hizbullah’ın cephaneliğinde olduğuna inanıldığını aktardı.

ABD’ye göre, drone’ların tasarımcısı ve muhtemel üreticisi, ülkenin Devrim Muhafızları’na bağlı bir İran şirketi olan Şahid Havacılık Endüstrileri Araştırma Merkezi. 

İran’ın drone’ları test etme ve konuşlandırma konusunda uzun bir geçmişi var ve bu geçmiş 1980’lerdeki İran-Irak savaşına kadar uzanıyor. Bu çaba kısmen ülkenin gelişmiş hava kuvveti satın almasına, geliştirmesine ve sürdürmesine imkan tanıyacak üst düzey batı teknolojisine erişim eksikliğinden kaynaklanıyor.

Ancak 2019 yılının Eylül ayında, Abkayk ve Hureys’teki iki Suudi petrol tesisine düzenlenen ve dünya petrol arzının yüzde 5’ini geçici olarak devre dışı bırakan olağanüstü drone ve füze yağmuru, ileriye doğru farklı bir atılımın sinyalini verdi. O dönemde Suudi Arabistan, İran’ın müttefiki Husilere karşı savaşarak Yemen’deki iç savaşa müdahil olmuştu.

İKİ YILLIK SESSİZLİĞİN ARDINDAN YENİDEN ORTAYA ÇIKTI

Saldırıyı Husiler üstlense de Suudiler, o zamanlar bilinmeyen delta kanat tipindeki drone’larının; Yemen’den güneye değil, kuzeyden geldiğini söyleyerek İran’ı suçladı. Henüz isimlendirilmemiş olsa da, bu drone’ların daha sonra Şahid 131’ler olduğu tespit edildi.

Bilinmeyen delta kanatlı drone, Temmuz 2021’de İsrail’e ait bir petrol tankeri olan Mercer Street’e düzenlenen ve bir İngiliz ve bir Rumen’in öldürüldüğü saldırıda yeniden ortaya çıktı. Dönemin İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, bundan muhtemelen İran’ın sorumlu olduğunu söyledi. Yanı sıra yeni insansız hava aracının varlığı İran tarafından Aralık ayına kadar resmi olarak kabul edilmedi. İran, 131’in yanında büyütülmüş bir Şahid-136 da geliştirdi.

İRAN VEYA İRAN TASARIMI DRONE’LARIN KAYDA DEĞER SALDIRILARI 

Takvimler 2022 yılının 24 Şubat ayını gösterirken, Rus tankları Ukrayna topraklarına girdi. Ancak Moskova’nın birkaç günde Kiev’de rejim değişikliği hayali suya düştü, Rus ordusu büyük bir hezimetle geri çekilmek zorunda kaldı.

İşgalin seyrinin değişmesiyle, Rusya yeni silahlar için arayışa koyuldu. İran, Kuzey Kore ile birlikte Moskova’ya silah satmaya istekli birkaç ülkeden biriydi. Tahran, ilk kez 2022 sonbaharında savaş sahasında görülen Şahid-136’ları Rus ordusuna tedarik etmeyi kabul etti. Ukraynalı bir komutan, Şahid’in Harkov karşı saldırısı sırasında bir M777 obüsünü imha ettiğini söyledi: 

“100 top mermisi ateşlemek yerine bu insansız hava araçlarından birini serbest bırakmak daha kolay.”

Birkaç hafta içinde Şahid-136 drone’ları Ukrayna’da yaygınlaştı. 17 Ekim’de Kiev’in merkezine yapılan saldırı, Şahid-136’ları dünya medyasının manşetlerine taşıdı. Drone’lar Ukrayna’nın başkenti üzerinde uçarken, korkunç saldırıda çok sayıda kişi hayatını kaybetti. 

ŞAHİD-136 KAMİKAZE DRONE

Drone’lar, İran’ın bölgesel müttefikleri Husilere veya Irak ya da Suriye’deki kendine bağlı milislere tamamen veya parçalar halinde kolaylıkla tedarik edilebiliyor. Rusya bunları açıkça kullanmış olsa da, Abkayk veya Tower 22’de yaşanan son saldırılarda olduğu gibi drone’lar ‘inkar edilebilir’ şekilde kullanılabiliyor.

İRAN TASARIMI JET MOTORLU ŞAHİD-238 DRONE

Yemen’de yeniden bir araya getiriliyor ve tasarımları bazen geliştiriliyor. 7 Ekim’den bu yana Husiler tarafından Kızıldeniz’in güneyinde ve Aden Körfezi’nde kargo gemilerine yönelik saldırılarda ve hatta doğrudan batı savaş gemilerini hedef almak için defalarca kullanıldı. Şu ana kadar Husilerin savaş gemilerine yönelik saldırıları başarısızlıkla sonuçlandı ancak 9 Ocak’ta gerçekleşen ve şimdiye kadar ki en önemli saldırı olarak kayıtlara geçen saldırı, asimetrik bir etki gösterdi.